De heup en het bekken vormen samen een cruciaal onderdeel van het menselijke bewegingsapparaat. Ze zijn betrokken bij verschillende functies zoals lopen, staan, zitten en draaien. In dit artikel leggen we uit hoe jeheup en bekkenklachten kan verhelpen.
Anatomie van de heup en het bekken
Het heupgewricht is een kogelgewricht dat stabiliteit en een groot bewegingsbereik biedt. Het bestaat uit de heupkom (Acetabulum) in het bekken en de kop van het dijbeen (Femur). Het kraakbeen bekleedt de kop van het dijbeen en de heupkom, waardoor bewegingen soepel verlopen en schokken worden geabsorbeerd. Het kapsel van de heup is aan de voorkant verdikt met het Iliofemmorale ligament en in het heupgewricht zit het Ligamentum teres.
Het bekken bestaat uit drie botten: het heiligbeen (Sacrum) en de twee heupbeenderen (Os coxae), die elk bestaan uit het darmbeen (Ilium), schaambeen (Pubis), en zitbeen (Ischium). Het heiligbeen is een driehoekig bot aan de basis van de wervelkolom, gevormd door vijf vergroeide wervels. Het stuitbeen (Coccyx) vormt het onderste deel van de wervelkolom, zit vast aan het heiligbeen en bestaat uit vier vergroeide wervels. De Symphysis pubica is een kraakbenige verbinding tussen de twee schaambeenderen aan de voorkant van het bekken. De Sacro-iliacale gewrichten verbinden het heiligbeen met de Iliacale botten en zitten links en rechts van het heiligbeen en dus aan de achterkant van het lichaam. Ze stabiliseren het bekken en verdelen de belasting tijdens bewegingen.
De heup wordt ondersteund door verschillende belangrijke spieren die cruciaal zijn voor stabiliteit, beweging en functie. De grootste spier is de Gluteus maximus, die verantwoordelijk is voor heupstrekking en zijwaartse rotatie. Aan de buitenkant van de heup bevinden zich de Gluteus medius en Gluteus minimus, die samenwerken voor de zijwaartse beweging, maar vooral voor stabilisatie van het bekken tijdens het lopen. De diepere Piriformis ondersteunt externe rotatie. De Tensor fasciae latae aan de buitenkant van de heup helpt bij de zijwaartse beweging, buiging van de heup en stabilisatie van de knie (via de Tractus iliotibialis). Dieper in het bekken bevinden zich de Psoas major en de Iliacus, die samen de Iliopsoas vormen voor heup buiging. Aan de binnenkant van de dij zijn de adductoren zoals de Adductor magnus en Adductor longus betrokken bij de beweging naar binnen toe.
Heup en bekkenklachten
Er zijn verschillende soorten heupklachten. Symptomen kunnen pijn zijn aan de zijkant, voorkant van de heup of juist in de bil. Pijn kan uitstralen naar het been of naar de lage rug. De pijn kan dof zijn of juist stekend. Pijn kan optreden bij beweging of tijdens na lang stil zitten. Ook stijfheid van de heup is een bekend symptoom van heupklachten. Klachten kunnen in de ochtend erger zijn dan in de middag of avond. En klachten kunnen door beweging geprovoceerd worden of juist minder worden. Onderstaand willen we een aantal heup en bekkenklachten verder toelichten.
Piriformis syndroom
Piriformis syndroom is een neuromusculaire aandoening waarbij de Piriformis, die zich diep in de bil bevindt, de heupzenuw (Nervus ischiadicus) irriteert door verkleving of verstijving. Dit kan leiden tot pijn, tintelingen en gevoelloosheid in de bil en langs de achterzijde van het been, vergelijkbaar met ischias of zelfs een hernia. De symptomen kunnen verergeren door lange periodes van zitten, traplopen of intensieve fysieke activiteiten.
De oorzaak kan liggen in overbelasting, trauma of langdurige houdingen die de Piriformis overmatig belasten (veel zitten tijdens werk, maar ook in de auto). Stretchen van deze spier kan voor verlichting zorgen, maar eerst is het zaak om de juiste diagnose te stellen.
Snapping hip
Snapping hip syndroom is een aandoening waarbij een hoorbaar klik- of knapgeluid in de heup optreedt tijdens beweging. Dit wordt veroorzaakt door een pees of spier die over een botuitsteeksel in de heup glijdt. Er zijn drie vormen: interne, externe, en intra-articulaire snapping. Interne snapping ontstaat wanneer de Iliopsoas-pees over de heupkop beweegt, terwijl externe snapping optreedt als de Iliotibiale band of Gluteus maximus over het dijbeen beweegt. Intra-articulaire snapping komt door losse deeltjes in het heupgewricht en komt minder vaak voor. Hoewel meestal pijnloos, kan het soms gepaard gaan met pijn, ontsteking of irritatie. Belangrijk is om geval van een snapping hip te kijken naar de coördinatie rond het bekken en de heup. Ook krachttraining om de disblans te herstellen is van belang voor herstel.
Bekkeninstabiliteit
Bekkeninstabiliteit is een aandoening waarbij de gewrichten in het bekken onvoldoende stabiliteit hebben, vaak door verzwakte of overbelaste ligamenten. Voor voldoende stabiliteit van het bekken is de afstemming tussen de passieve stabilisatoren (ligamenten en banden) en actieve stabilisatoren (spieren) van groot belang. Op het moment dat de actieve stabiliteit te kort schiet, kunnen passieve stabilisatoren overbelast raken. Deze aandoening komt vaak voor tijdens en na de zwangerschap door hormonale veranderingen die de ligamenten versoepelen om de bevalling te vergemakkelijken. Symptomen zijn onder andere pijn in de onderrug, heupen, lies, en het schaambeen, die verergeren bij activiteiten zoals lopen, traplopen, of staan op één been.
Tijdens de zwangerschap is behandeling niet altijd volledig mogelijk door de grootte van de buik. Belangrijk is om de afstemming tussen spieren en ligamenten/ banden weer goed te krijgen. Training is een onmisbaar deel in het herstel van bekkeninstabiliteit. Laat je wel altijd begeleiden door een fysiotherapeut of specialist. Ook om de precieze oorzaak in kaart te laten brengen.
Trochanter mayor pijnsyndroom
Trochanter major pijnsyndroom is een aandoening die pijn veroorzaakt aan de zijkant van de heup. Deze pijn wordt meestal gevoeld rond de Trochanter major (het botuitsteeksel aan de zijkant van de heup). De aandoening ontstaat door ontsteking van de slijmbeurzen en/of pezen rond dit gebied, vaak door overbelasting, repetitieve bewegingen, of direct trauma.
Symptomen zijn onder andere pijn en gevoeligheid aan de buitenkant van de heup, die verergert bij activiteiten zoals lopen, traplopen, of liggen op de aangedane zijde. Behandeling omvat rust, fysiotherapie en soms ontstekingsremmende medicatie. In sommige gevallen kunnen corticosteroïde-injecties of andere interventies nodig zijn om de ontsteking te verminderen. Mochten de klachten na rust niet minder worden, dan is het verstandig om de huisarts of fysiotherapeut het klachtenbeeld te laten beoordelen. Overleg pijnstilling altijd met de huisarts.
SI-klachten
SI-klachten, oftewel Sacro-iliacale gewrichtsklachten, ontstaan door problemen in de sacro-iliacale gewrichten die het heiligbeen met de bekkenbotten verbinden. Deze gewrichten zijn verantwoordelijk voor het dragen en verdelen van het gewicht tussen de boven- en onderkant van het lichaam. SI-klachten kunnen worden veroorzaakt door overbelasting, trauma, verkeerde houding, of artritis. Symptomen zijn onder andere pijn in de onderrug, billen, heupen, of liezen, die kan uitstralen naar de benen. De pijn verergert vaak bij langdurig staan, zitten, of traplopen. Pijn kan scherp zijn en lokaal, maar soms ook dof en meer diffuus.
Bij SI-klachten is stabiliteit in de keten aan de achterkant van het lichaam vaak de sleutel. In het looppatroon werken de heup en tegenovergestelde schouder samen. Zowel in de beweging van heup en schouder naar achter als naar voren. Aan de achterkant zijn op die manier de Latissimus dorsi en de Gluteus maximus van belang voor stabiliteit van het SI-gewricht. Maar ook de Iliopsoas kan betrokken zijn bij SI-klachten.
Van belang is dat de juiste oorzaak van SI-klachten wordt achterhaald. Bij Energenic testen we altijd functie en coördinatie van de spieren rondom een gewricht. Aangezien de spieren rondom de heup van groot belang zijn, zal dit altijd terug moeten komen in een behandelplan.
Liesklachten
Liesklachten zijn pijn en ongemak in het gebied aan de binnenkant van de dij tot tegen het schaambeen aan. Deze klachten kunnen ontstaan door verschillende oorzaken, zoals spierverrekkingen, peesontstekingen (Tendinitis), liesbreuken (Hernia inguinalis), of aandoeningen als artrose in het heupgewricht. Ook blessures die ontstaan tijdens het sporten kunnen zorgen voor liesklachten. Denk aan sportactiviteiten waarbij draaien, springen, of plotselinge veranderingen in beweging veel voorkomen, zoals voetbal, hockey, tennis, etc. Symptomen omvatten scherpe of zeurende pijn in de liesstreek, stijfheid en soms uitstraling naar de dij of buik.
Hamstringklachten
Hamstringklachten zijn blessures aan de spieren aan de achterkant van het bovenbeen, die vaak ontstaan bij sporten met veel sprinten of plotselinge stops en starts. Deze klachten variëren van milde verrekking tot spierscheuren. Bij een spierscheur zijn de symptomen een plotselinge, scherpe pijn aan de achterkant van het bovenbeen, zwelling, eventuele blauwe plekken, stijfheid, en een verminderde kracht en mobiliteit. Bij mildere klachten waarbij geen (grote) schade is zijn de symptomen pijn in de hamstrings, stijfheid, gevoeligheid bij aanspanning en bij rek en verminderde kracht en mobiliteit.
Hamstringblessures kunnen ontstaan door overbelasting, onvoldoende warming-up, spierzwakte, of onevenwichtige spierkrachten tussen de hamstrings en de quadriceps. Mochten klachten zijn ontstaan na één moment en herken je jouw klachten in de lijst met symptomen na een scheur, of gaan je klachten die langzaam zijn ontstaan maar niet over? Neem dan contact op met een fysiotherapeut om de juiste diagnose te laten stellen.
Heup artrose
Heup artrose is een degeneratieve gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen in het heupgewricht geleidelijk afbreekt. Dit leidt tot pijn, stijfheid, en verminderde mobiliteit. De aandoening ontstaat vaak door veroudering, overbelasting, genetische aanleg, of eerdere (heup) blessures. Ook leefstijl (mate van beweging en voeding) hebben een link met het ontstaan van artrose. Symptomen zijn onder andere diepe pijn in de heup, lies, of dij, die verergert bij activiteiten zoals lopen, traplopen, of lang staan. Stijfheid na rustperiodes en een krakend geluid bij beweging komen ook vaak voor. Kenmerkend voor heupartrose is ook de (toenemende) stijfheid van het gewricht, vooral het buigen en draaien. Behandeling richt zich op pijnverlichting en verbetering van de gewrichtsfunctie en kan bestaan uit fysiotherapie, ontstekingsremmende medicatie en in ernstige gevallen, chirurgische ingrepen zoals heupprothese. Neem bij twijfel over je symptomen altijd contact op met een fysiotherapeut of huisarts.
Oorzaak van heup en bekkenklachten
Bij een goede functie van de heup is het cruciaal dat de aansturing van de heup en bekkenmusculatuur optimaal is. Dat betekent dat alle spieren rond het bekken en heup in staat moeten zijn om aan te spannen, maar ook dat de coördinatie tussen deze spieren goed moet zijn. Door overbelasting, eenzijdig bewegingspatroon, veel zitten, weinig (lokale) belastbaarheid kan de spierfunctie van de heupspieren afnemen. Gevolg is dat andere spieren gaan compenseren. Bij klachten die langzaam ontstaan is het vaak zo deze vertraging komt doordat het compensatiepatroon uitgeput raakt. Dit is een van de redenen waarom de plek van de pijn vaak niet de plek is waar de oorzaak van de klacht zit. Zo kunnen de hamstrings bijvoorbeeld pijnlijk worden als de functie van de grote bilspier en de strekking van de heup niet goed is. De hamstrings nemen dan de functie van de grote bilspier over. Dat gaat goed totdat de hamstrings deze dubbelfunctie niet meer aankunnen.
In het bekken zitten veel banden en ligamenten. De functie van deze banden en ligamenten is ten eerste om de botdelen (het heiligbeen en de twee bekkenhelften) van het bekken bij elkaar te houden. In deze banden zitten veel sensoren die onder andere spanning kunnen registreren. Deze informatie wordt continue door je zenuwstelsel in de gaten gehouden en heeft een wisselwerking met de omliggende spieren. Te veel spanning kan als gevolg hebben dat de spierspanning ook omhooggaat, om de banden en ligamenten te ontlasten. Het is om deze reden dat we bij Energenic altijd de banden en ligamenten van het bekken testen een (indien nodig) behandelen in geval van bekken en heupklachten.
Wat kun je zelf doen bij heup en bekkenklachten
Er zijn verschillende dingen die je kan ondernemen bij heup en bekkenklachten. Belangrijk is om meer te bewegen en uit de zittende houding te komen tijden bijvoorbeeld je werkdag. Loop desnoods tussen je werkzaamheden door een rondje op kantoor, al is het maar één minuut. Je billen zijn niet gemaakt om de hele dag op te zitten, maar om te springen, voor hardlopen/ sprinten en zware dingen van de grond op te tillen. Meer over krachttraining vind je hieronder. Zorg ook dat je niet iets in je achterzakken hebt tijdens het zitten of autorijden. Tijdens het zitten komt er al druk op de bilspieren, maar met een portemonnee of iets dergelijks in de achterzak, krijg je nog meer druk op je spieren. Hierdoor kunnen spieren verkleven of verstijven.
Mochten de klachten niet minder worden, dan is het verstandig om de huisarts of fysiotherapeut het klachtenbeeld te laten beoordelen. De juiste diagnose en het bijpassende behandelplan is cruciaal voor optimaal herstel.
Krachttraining bij heup en bekkenklachten
Ben je actief in de sportschool en bekend met krachttraining? Dan is het advies om de intensiteit te verlagen en oefeningen langzaam uit te voeren. Voer altijd de maximale beweging uit zonder pijn. Stop onmiddellijk als je tijdens een oefening toenemende pijn ervaart.
Als je na de training pijn hebt, is je trainingsvolume waarschijnlijk te hoog geweest. Bijvoorbeeld, als je 6 sets hebt gedaan verdeeld over 2 heupoefeningen, en je krijgt daarna meer klachten, probeer dan de volgende keer 4 sets en beoordeel het verschil. Als je zowel tijdens als na de training geen pijn hebt, kun je geleidelijk de intensiteit verhogen.
Spieren die belangrijk zijn bij het behandelen van heup- en bekkenklachten zijn onder andere diegenen die het bekken stabiliseren en de heupfunctie ondersteunen. Denk hierbij aan de Gluteus medius, Gluteus minimus, de Adductoren en de diepe heupspieren zoals de Piriformis.
Onze behandelmethode bij heup en bekkenklachten
Neuromusculaire therapie richt zich op het verlichten van pijn en het corrigeren van disfuncties in het neuromusculaire systeem, dat bestaat uit spieren, pezen, gewrichten, fascia en zenuwen. Deze therapie maakt gebruik van kennis uit de anatomie, fysiologie en neurologie en past manuele technieken toe om de balans en functionaliteit van dit systeem te herstellen.
Tijdens de eerste sessie krijg je inzicht in de oorzaken van je klachten. Vaak bevindt de pijn zich niet op de plek van de oorzaak. Door de werkelijke oorzaak aan te pakken, wordt tijd besteed aan een duurzame oplossing in plaats van alleen symptoombestrijding. In een uitgebreide evaluatie worden alle structuren geïdentificeerd die bijdragen aan je klachten. Bij langdurige klachten kunnen ook eerdere letsels behandeld moeten worden.
Meer over onzebehandelmethodevind je hier!
Voor eenafspraakklik je hier!
